Ivan Radev

Οι ταξιδιώτες και η δράση τους στα βουλγαρικά εδάφη τον 18ο-19ο αϊ.

Ivan Radev

Το θέμα του βιβλίου αυτού είναι οι ταξιδιώτες και η δράση τους στα βουλγαρικά εδάφη κατά τον 18ο-19ο αϊ. έχοντας υπ'όψιν την πρακτική των μεγάλων ορθόδοξων μοναστικών κέντρων: της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας, της Ιεράς Μονής Ζωγράφου, της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου, οι μοναχοί των οποίων ανα- λαμβάνουν την αποστολή να ταξιδεύουν σε διάφορους τόπους για να εξασφαλίζουν προσκυνητές και δωρεές.

Οι μονές καθίστανται κέντρα πνευματικής και εθνικής ανόδου του Βουλγαρικού λαού κατά την περίοδο της Αναγέννησης, χάρη και στην αξιόλογη δράση των ταξιδιωτών.

Οι ταξιδιώτες είναι προδιατεθειμένοι να διάγουν νομαδικό βίο που προϋποθέτει τυχοδιωκτισμό, πονηρία και θέληση για ένα βίο χειραφετημένο από την αυστηρή τάξη της μονής. Πολλοί ταξιδιώτες ξεχνούν μια από τις αρχές του Μεγάλου Αθανασίου κατά την οποία οι μοναχοι πρέπει να μισούν τον κόσμο και να μην επιστρέφονται στη ματαιώτητα των εγκόσμιων, να παραιτηθούν από τις ανέσεις και απ'όλα τα προσωρινά πράγματα της επίγειας ζωής. Στην συνείδηση του ταξιδιώτημοναχού η λαϊκή ζωή με τα χαρακτηριστικά της φαίνεται πιο ελκυστική και ενδιαφέρουσα και με περισσότερες ευκαιρίες εκδήλωσης της προσωπικότητας του δηλαδή του προσωπικού του Εγώ.

Έχοντας υπ'όψιν τα ιδιάζοντα ιστορικά δεδομένα του 18ου-19ου αϊ. οι ταξιδιώτες ακριβώς και όχι κάποια άλλη κοινωνική ομάδα καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες σε ορισμένες κατευθύνσεις της πορείας της Ανα- γέννησης. Μαζί με τα θρησκευτικά τους καθήκοντα οι ταξιδιώτες-μοναχοί αναλαμβάνουν το έργο της παι-δείας, τον αγώνα του Αυτοκέφαλου της Βουλγαρικής Εκκλησίας, τις πνευματικές υποθέσεις του πολιτισμού και της λογοτεχνίας. Οι ανάμιξη τους κοινωνικοποιεί και εκπολιτίζει τη ζωή των Βουλγάρων κατά την περίοδο του τουρκικού ζυγού. Σε αντίθεση με τις μέχρι τώρα μελέτες που αφορούν την Αναγέννηση και την ιστορία της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η παρούσα μελέτη πραγματεύεται την ομάδα των ταξιδιωτών, όχι με τα γενικά χαρακτηριστικά του άγαμου κλήρου, αλλά ως ιδιαίτερα διαμορφωμένη ομάδα. Για τον συγγραφέα η ομάδα αυτή παριστάνει ιδιόμορφο τάγμα μοναχών ανάμεσα στην αθωνική κοινωνία που έχει διαφορετική αποστολή και υπηρετεί διαφορετικά ιδανικά.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου "Ο κόσμος των ταξιδιωτών και η πνευματική ζωή του Βούλγαρου κατά την περίοδο της Αναγέννησης" σκιαγραφεί τις παραμέτρους του κόσμου των ταξιδιωτών ως θεσμού και φαινομένου, ερμηνεύει την προσωπικότητα του ταξιδιώτη-μοναχού και την τελετουργική μορφή της παρουσίας του. Βάσει των αυθεντικών γεγονότων ανασχηματίζεται ο μηχανισμός και ο συνδυασμός των διατάξεων του αυστηρού κανονικού χαρακτήρα με τις ανάγκες της ζωής του πραγματιστικού χαρακτήρα στην καθημερινότητα του κληρικού και με τις εναλακτικές λύσεις ηθικοψυχολογικού χαρακτήρα του βίου που διάγει. Διαμορφώνεται η αντίληψη για τη θέση του Μετοχιού ως ιερού χώρου μεταξύ του Ναού και του Οίκου ως χρονικά πρώτου θεσμού και κέντρο επαφών που προπορεύεται σε ορισμένες περιπτώσεις της Εκκλησίας, του Σχολείου, των μορφωτικών συλλόγων κτλ. Πραγματεύονται οι εκτιμήσεις, ο καθοριστικός ρόλος, οι διαφορετικοί βαθμοί των επαφών, της προσαρμογής και της κοινωνικοποίησης των ταξιδιωτών τον 18ο-19ο αϊ.

Βασικό μέρος του βιβλίου είναι η δράση των ταξιδιωτών της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας, της Ιεράς Μονής Ζωγράφου και της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου. Για κάθε ένα από αυτά τα μοναστικά κέντρα έχει μελετηθεί η ιδιομορφία του, τα χαρακτηριστικά του, τυποποιούνται οι προτιμήσεις και η εμπειρία τους και χαρακτηρίζεται ο ρόλος των Μετοχιών τους. Ο συγγραφέας δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην προσωπικότητα και στην παρουσία των ίδιων ταξιδιωτών-μοναχών. Παρά τις δυσκολίες που συνάντησε, ο συγγραφέας κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για τη σύνταξη εγκυκλοπαιδικού λεξικού που περιέχει 320 περίπου ονόματα ταξιδιωτών.

Τα τρία βασικά μέρη του βιβλίου έχουν την ίδια μορφή:

Α'. Η Ιερά Μονή Ζωγράφου

1 ,Η δράση των ταξιδιωτών της.

2. Τα Μετόχια της.

3. Εγκυκλοπαιδικό λεξικό των ταξιδιωτώνμοναχών με βιογραφικά στοιχεία.

Β\ Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου

1. Η δράση των ταξιδιωτών της.

2. Τα Μετόχια της.

3. Εγκυκλοπαιδικό λεξικό των ταξιδιωτώνμοναχών με βιογραφικά στοιχεία.

Γ\ Η Ιερά Μονή της Ρίλας του Αγίου Ιωάννου

1 .Η δράση των ταξιδιωτών της.

2. Τα Μετόχια της.

3. Εγκυκλοπαιδικό λεξικό των ταξιδιωτώνμοναχών με βιογραφικά στοιχεία.

Ανεξάρτητα διαμορφωμένο μέρος του βιβλίου είναι "Οι ταξιδιώτες των άλλων μοναστηριών" που έχουν εμ- φανιστεί στα βουλγαρικά εδάφη και συγκεκριμένα οι ταξιδιώτες των Ιερών Μονών Βατοπεδίου, Μέγιστης Λαύρας, Καρακάλλου, Κουτλουμουσίου, Σινά κ.ά. Ο λόγος που οδήγησε τον συγγραφέα για να συμπεριλάβει και αυτούς στη μελέτη του είναι οι άμεσες και έμμεσες μαρτυρίες για την θετική τους ανάμιξη κατά την πε- ρίοδο της Αναγέννησης. Στις έρευνες που αφορούν τα μοναστήρια του Χιλανδαρίου, της Ρίλας και του Ζωγράφου ο συγγραφέας ανακάλυψε πληροφορίες για τη δράση των ταξιδιωτών και των άλλων μοναστηριών. Τα σχετικά δεδομένα που αναφέρονται στο βιβλίο δεν εξαντλούν όμως το θέμα για τη δράση των ταξιδιωτών αυτών των μοναστηριών.

Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για την συγγραφή του βιβλίου είναι πολλές και διαφορετικού χαρακτήρα. Μερικές από αυτές έχουν επισημανθεί στο κείμενο.

Η υπάρχουσα Βιβλιογραφία αφορά μόνο τα βιβλία τα οποία έχουν ως αντικείμενο τους ταξιδιώτες που έδρασαν στη Βουλγαρία κατά την περίοδο της Αναγέννησης τον 18ο-19ο αϊ.